メモ
僕の専門上、説教史料がメインなので、別にキリスト教徒でもないのにやたら聖書を参照しなきゃなりません。
で、言うまでも無く中世の聖書ってヴルガタ聖書な訳で。
そうすると日本語でお手軽に手に取れる新共同訳では対応しきれない。
聖書の各テクストの順序が違ったり、タイトルの表記が違う。
こんなのまぁカトリックの人にとっては何をいまさら、あるいは中世史やっている人間としては当たり前じゃん、ということに相成るわけで。
ここ最近、集中的に史料と格闘しているので、いっつもお世話になっているヴルガタマイ・メモをばご紹介。
まぁ、こんなの誰も興味ないと思うけども。
特に最初慣れるのに時間がかかるのが旧約。
サムエル記 Samuelis は、史料によっては Regum 1 、Regum 2 となっていたり、
ネヘミヤ記が 2 Liber Ezurae と、第2エズラ記となっていたり、
詩編の章番号が途中から新共同訳とずれていたりと、中々面倒だったりします。
新約はそんなに問題無いんですけどね。
ヴルガタ聖書
旧約
略号 タイトル 新共同訳
Gn : Liber Genesis 創世記
Ex : Liber Exodi 出エジプト記
Lv : Liber Levitici レビ記
Nm : Liber Numerorum 民数記
Dt : Liber Deutronomii 申命記
Ios : Liber Iosue ヨシュア記
Idc : Liber Iudicum 士師記
Rt : Liber Ruth ルツ記
1 Sam : Liber Samuelis Primus サムエル記上
2 Sam : Liber Samuelis Secundus サムエル記下
3 Rg : Liber Regum Tertius (Liber Malachim) 列王記上
4 Rg : Liber Regum Quartus (Liber Malachim) 列王記下
1 Par : Verba Dierum 歴代誌上
2 Par : Verba Dierum 歴代誌下
1 Est : Liber Ezrae エズラ記
2 Est : Liber Ezrae ネヘミヤ記
Tb : Liber Tobiae トビト記
Idt : Liber Iudith ユディト記
Est : Liber Hester エステル記
Iob : Liber Iob ヨブ記
Ps : Psalmi (Iuxta lxx & Iuxta Hebr . ) 詩編
Prv : Liber Proverbiorum 箴言
Ecl : Liber Ecclesiastes コヘレトの言葉(伝道の書)
Ct : Liber Canticorum 雅歌
Sap : Liber Sapientiae Salomonis 知恵の書
Sir : (Eccli) Liber Iesu Filii Sirach シラ書(集会の書)
Is : Isaias Propheta イザヤ書
Ier : Hieremias Propheta エレミヤ書
Lam : (Thren) Hieremias Propheta 哀歌
Bar : Liber Baruch バルク書
Ez : Hiezechiel Propheta エゼキエル書
Dn : Daniel Propheta ダニエル書
Os : Osee Propheta ホセア書
Ioel (Jl) : Iohel Propheta ヨエル書
Am : Amos Propheta アモス書
Abd : Abdias Propheta オバデヤ書
Ion : Iona Propheta ヨナ書
Mi : Micha Propheta ミカ書
Na : Naum Propheta ナホム書
Hab : Abacuc Propheta ハバクク書
So : Sofonias Propheta ゼファニヤ書
Agg : Aggeus Propheta ハガイ書
Za : Zaccharias Propheta ゼカリヤ書
Mal : Malachi Propheta マラキ書
1Macc : Liber I Macchabeorum マカバイ記一
2 Macc : Liber II Macchabeorum マカバイ記二
新約
Mt: Secundum Matteum マタイによる福音書
Mc: Secundum Marcum マルコによる福音書
Lc: Secundum Lucam ルカによる福音書
Io: Secundum Iohannem ヨハネによる福音書
Act: Actus Apostolorum 使徒言行録(使徒行伝)
Rm: Ad Romanos ローマの信徒への手紙
1 Cor: Ad Corinthios I コリントの信徒への手紙一
2 Cor: Ad Corinthios II コリントの信徒への手紙二
Gal: Ad Galatas ガラテヤの信徒への手紙
Eph: Ad Ephesios エフェソの信徒への手紙
Phil: Ad Philippenses フィリピの信徒への手紙
Col: Ad Colossenses コロサイの信徒への手紙
1 Th : Ad Thessalonicenses I テサロニケの信徒への手紙一
2 Th : Ad Thessalonicenses II テサロニケの信徒への手紙二
1 Tim : Ad Timotheum I テモテへの手紙一
2 Tim : Ad Timotheum II テモテへの手紙二
Tit: Ad Titum テトスへの手紙
Phlm: Ad Philemonem フィレモンへの手紙
Hbr: Ad Hebraeos ヘブライ人への手紙
Iac: Epistula Iacobi ヤコブの手紙
1 Pt: Epistula Petri I ペトロの手紙一
2 Pt: Epistula Petri II ペトロの手紙二
1 Io: Epistula Iohannis I ヨハネの手紙一
2 Io: Epistula Iohannis II ヨハネの手紙二
3 Io: Epistula Iohannis III ヨハネの手紙三
Iud: Epistula Iudae ユダの手紙
Apc: Apocalypsis Iohannis ヨハネの黙示録
Appendix
Or Man: Oratio Manasse マナセの祈り
3 Est: Liber III Ezrae エズラ記(ギリシア語)
4 Est: Liber IIII Ezrae エズラ記(ラテン語)
Ps CLI: Psalmus CLI
Laod: Ad Laodicenses
なんかうまく一覧を表示できないんですけど。
以上おべんきょメモの一端をご紹介しましたが、説教師っていうのは、人によって結構アバウトに聖書を引用したりするので、
ヴルガタと多少文言がずれていたり、引用箇所を正確に表記しなかったりと、こちらを苦労させる所業をやってのけたりすることが当たり前なので、 loci を特定するのにちょっと時間がかかったりさせられ、それがさらに翻訳の時間をかけさせると。
ただ、loci 特定のツールがダウンロードできるので、今はかなり楽にできるようになりました。