SCHOLASTICUS LUGDUNENSIS ANNEX

SCHOLASTICUS LUGDUNENSIS 別館

主要史料集

[主要史料集]

基本的な史料集を挙げておきますが、これはほんのごく一部なので、欧文文献目録で紹介した van CAENEGEN のような研究文献ガイドをよく参照しましょう。
 

〈教会〉
{全般}
AA. SS. : Acta sanctorum… 68 vols (Bruxelles, 1643 - 1940 ; rep. Turnhout, 1966 - 1971). (あまりにも有名な聖人伝史料集成)

BHL : Bibliotheca hagiographica latina antiquae et mediae aetatis, 2 vols (Bruxelles, 1898 - 1901).(アルファベット順に聖人が検索できる。聖人の祝日などを調べる。ここで調べてAA . SS . に当たる。BHLに入っていない聖人伝については、現在 Bibliotheca Hagiographica Latina Manuscripta (BHLms) : Société des Bollandistes . の検索エンジンで検索可能)

Analecta Bollandiana.(雑誌だけど、聖人伝史料を刊行しているのでこちらに分類)

PL. : J. P. Migne ed., Patorologiae cursus completus… Series Latina, 222 vols (Paris, 1844 - 64).(ラテン教父著作集。歴代教皇、著名な教父たちなどの史料を一手に収めた大史料群。ただしあまりテクスト校訂されていない。同じ史料であるならば、下記のコルプス・クリスチアノールム版を使うべき)

CCSL. : Corpus christianorum. Series latina, 147 vols - (Turnhout, 1954 -).(ミーニュ版では扱わなかった史料、あるいはミーニュ版で扱った史料を完全な校訂版として出す。 テルトゥリアヌスからベーダまで)

CCCM. : Corpus christianorum. Continuatio mediaevalis, 146 vols - (Turnhout, 1966 -).(上記CCSLの続編。最近のはマイクロフィッシュが付いたものもある。8世紀~15世紀まで)

CSEL. : Corpus scriptorum ecclesiasticorum latinnorum, 90 vols - (Vienne, 1866 -).

SC. : Sources chrétiennes, 416 vols - (Paris, 1942 -).(羅仏対訳付きで、ポッシュ版になっているので、手軽に入手可能。 といっても高い)

教皇
インノケンティウス3世までの歴代教皇の文書は、基本的に PL や MGH . Epp . に入っているが、さらにそれ以降になると、 (ホノリウス3世から。インノケンティウス3世も出版 準備中。)各教皇ごとに史料がまとめられている。

Wilhelm WIDERHOLD hg., Papsturkunden in Frankreich : Reiseberichte zur Gallia Pontificia (Citta del Vaticano : Bibliotheca apostolica vaticana, 1985).(Acta Romanorum pontificumシリーズの一つ。フランス王国内の教皇史料。地域別)

A. POTTHAST, Regesta pontificum romanorum inde ab anno 1198 ad annum 1304, 2 Bds (Berlin, 1873 - 1875).

公会議
J. D. MANSI éd., Sacrorum conciliorum nova et amplissma collectio, 31vols (Florence et Venise, 1759 - 1798).(公会議史料集の基本。古いものなので読みにくいのが難)

J. ALBERIGO ed., Conciliorum oecumenicorum decreta (Bologne, 1973).(21の普遍公会議を収録)

{カノン法}
E. FRIEDBERG ed., Corpus iuris canonici, 2 vols (Leipzig, 1879 - 1881 ; rep. Gratz, 1959).(カノン法大全。いうまでもないですね)

修道院関係〉
基本的な事典と史料集を挙げる。(しかし個々の修道院史料集をすべて入れるときりがないので割愛。)事典で人名などを調べて、史料集に当たる。

{慣習律史料}
Bruno ALBERS, Consuetudines Monasticae, 5 vols (Stuttgart, 1911-12).

K. HALLINGER hg., Corpus consuetudinum monasticarum, 12 vols - (Siegburg, 1963 -).(修道院法規集成)

{ベネディクト会系}
J. FRANÇOIS éd., Bibliothèque générale des écrivains de l’Ordre de Saint - Benoît, 4 vols (Bouillon, 1777 - 1778).

{シトー 会}
F. de PLACE, Bibliographie pratique de spiritualité cistercienne médiévale (Paris, 1987).

E. BROUETTE, A. DIMIER et E. MANNING éds., Dictionnaire des auteurs cisterciens, 2 vols (Rochfort, 1975 - 1979).

{プレモントレ 会}
L. GOOVAERTS éd., Dictionnaire bio - bibliographique des écrivains, artistes et savants de l’Ordre de Prémontré, 4 vols (Bruxelles, 1899 - 1907).

{フランシスコ会}
L. WADDING éd., Scrptores Ordinis Minorum quibus accessit Syllabus eorum qui ex eodem Ordine pro fide Christi fortiter occubuernt … , 3 vols (Roma, nouv éd., 1908 - 1936).

J. H. SABARALEA éd., Supplementum et castigatio ad scriptores trium ordinum S. Francesci, a Waddingo aliisve descriptos …, 3 vols (Roma, nouv éd., 1908 - 1936).

Analecta Franciscana, 10 vols - (Al Claras Aquas [Quaracchi], 1885 -).(これは史料集)

C. EUBEL, Bullarii Franciscani Epitome et Supplementum Quattuor Voluminum Priorum Olim a Johanne Hyacinthio Sabaralea Editorum (Al Claras Aquas [Quaracchi], 1908).

J. H. SABARALEA éd., Bullarium Franciscanum, 4 vols (Roma, 1759 - 1768).

J. S. BREWER ed., Monumenta Franciscana, 2 vols (Rolls Series 4 ; London, 1858 - 1882).

{ドミニコ会}
T. KAEPPELI et E. PANELLA éds., Scriptores Ordinis Praedicatorum Medii Aevi, 5 vols (Rome, 1970 - 1993).(ドミニコ会関連史料・人名目録。これでチェックして、下記のMOPHに当たる)

MOPH : B. M. REICHERT et al., Monumenta Ordinis Praedicatorum Historica, 25 vols (Rome et Paris, 1896 - 1966).(略号MOPH。これは目録ではなくて史料集)

Th RIPOLL éds., Bullarium ordinis FF. Praedicatorum, 8 vols (Rome, 1729 - 1740).

F. BALME et al., Cartulaire ou histoire diplomatique de S. Dominique, 3 vols (Paris, 1893 - 1901).

{パリ大学}
修道院ではないが、中世の大学教師は教会人であるので挙げておく。
M. P. GLORIEUX éd., Répertoire des maîtres de théologie de Paris au XIIIe siècle, 2 vols (Paris, 1933).

M. P. GLORIEUX éd., La faculté des arts et ses maîtres au XIIIe siècle (Paris, 1971).

H. DENIFLE et A. CHATELAIN éds., Chartularium Universitatis Parisiensis ..., 4 vols (Paris, 1897 - 1899). (これは基本史料集)

 

〈国別〉
{ドイツ圏}
MGH : Monumenta Germaniae Historica (Hannover,1826 -).(いわずもがなのドイツに限らず中世史基本史料集の金字塔)

A)

①)A. A. : Auctores antiquissimi,15 vols (1877 - 1919).(4-7世紀)

②)SRM : Scriptores rerum Merovingicarum, 7 vols (1884 - 1920).(メロヴィング期。聖人伝が中心)

③)SRLan : Scriptores rerum Langobardicarum et Italicarum saec. VI - IX (1878) .(6-9世紀のランゴバルド・イタリア関係)

④)GPR : Gesta pontificum Romanorum (1898).

⑤)SS : Scriptores (in Folio ), 37 vols (1826 - 1997).(個人的によく使う。9-13世紀の年代記群が豊富)

⑥)SRG. NS : Scriptores rerum Germanicarum. Nova Series, 17 vols (1922 - 1997).

⑦)SRG. : Scriptores rerum Germanicarum in usum scholarum separatim editi, 67 vols (1839 - 1996).(作品別に編纂)

⑧)Dt. Cron : Deutsche Chroniken und andere Geschichtsbücher des Mittelalters, 6 vols (1877 - 1909).

⑨)Ldl : Libelli de lite imperatorum et pontificum saec. XI et XII conscripti, 3 vols (1891 - 1997).

⑩)Staatsschriften : Staatsschriften des späteren Mittelalters, 6 vols (1941 - 1984).

B) LL. : Leges.(法関係。部族法典、教会会議、国王勅書etc…)

C) Epp. : Epistolae.(書簡)

D) DD. : Diplomata. (国王証書関連)

E) Antiquittates : (中世初期の詩、過去帳、記憶の書など)

Ausgewählte Quellen zur deutschen Geschichte des Mittelalters, 38 - (1955 -).(MGH所収史料のドイツ語対訳シリーズ)

{フランス圏}
RHGF : M. BOUQUET, Recueil des historiens des Gaules et de la France jusq’en 1328, 19 vols (Paris, 1738 - 1833) ; (1734 - 1904, 24 vols). Contnué (1840 - 76, 4 vols) ; Documents financiers et administratifs, 7 vols (1899 - 1961).(フランスを代表する史料集。1328年まで。王様順に分類)

{イギリス圏}
RS. : Rerum Britannicarum Medii Aevi Scriptores (Roll Series), 99 vols, en 253 vols (London, 1858 - 1896, 1911).(通称ロール・シリーズ。イギリスの中世史料集はこれ)

{イタリア}
FSI : Fonti per la storia d’Italia (Roma, 1887 -).

RIS : L. A. MURATORI ed., Rerum Italicarum Scriptores, 28 vols (Milano, 1723 - 38, 1751).

RIS 2 : C . CARDUCCI et al . , Rerum Italicarum Scriptores (new series) , 1 vols - (Città di Castello - Bologna , 1900 -) .

Oxford Medieval Text : A Series of Literary and Historical Texts with Translations, 50 vols - (Oxford, 1967-).(有名な英語対訳付き史料シリーズ)

以下の3シリーズはフランスの校訂付き羅仏対訳の史料シリーズ コレクション。

Lettres gothiques (Paris ; Librairie générale française). (手軽なポッシュ版)

Bibliothèque médiévale (Paris ; Union générale d’éditions).

Miroir du Moyen Âge (Turnhout ; Brepols).

 


 

〈証書系研究文献ガイド・史料〉
{カルテュレール目録}
Hermann OESTERLEY, Wegweiser durch die Literatur der Urkunden Sammlungen, 2 vols (Berlin, 1885 - 8).

Henri STEIN, Bibliographie générale des cartulaires français ou relatifs à l'histoire de France (Manuels de bibliographie historique ; 4, Paris, 1907).

Godfrey DAVIS, Medieval Cartularies of Great Britain (London, 1958).

{古文書学 ・書誌学マニュアル}
A. GIRY, Manuel de diplomatique (Paris, 1894 ; rep. Paris, 1925 ; rep. New York, 1972).

A. de BOÜARD, Manuel de diplomatique française et pontificale, 3 vols (Paris, 1929 - 52).

Jacques STIENNON, Paléographie du Moyen Âge (Collection U ; Paris, 1973). (古文書学の教科書)

Bernhard BISCHOFF, traduit. par Hartmut ATSUMA et Jean VEZIN, Paléographie de l’Antiquité romaine et du Moyen Âge occidental (Paris, 1985).(Paläographie mit besonderer Berücksichtigung des deutschen Kulturgebiets, Berlin, 1979 からの翻訳。これも古文書学の教科書の一つ)

C. DEKKER, R. BAETENS et S. MAARSCHALKERWEERD-DECHAMPS, Album paleograhicum XVII provinciarum (Turnhout, 1992).

Jacques LEMAIRE, Introduction à la codicologie (Louvain-la-Neuve, 1989).(Codicoligie の入門書)

Denis MUZERELLE, Vocabulaire codicologique, répertoire méthodologique des termes français relative au manuscript (Paris, 1985).

Harry BRESSLAU, Handbuch der Urkundenlehre für Deutschland und Italien (Berlin, 1889 ; second edition in 2 Bds, Leipzig, 1912 - 31 ; index by H. Schulze, Berlin, 1960).

Georges TESSIER, Diplomatique royale française (Paris, 1962).

Leonard E. BOYLE, Medieval Latin Paleography, a Bibliographical Introduction (Toronto, 1984).

D. H. BANKS, Medieval Manuscript Bookmaking : A Bibliographical Guide (1989).

Carla BOZZOLO et Ezio ORNATO, Pour une histoire du livre manuscrit au Moyen Âge : trois essais de codicologie quantitative (Paris, 1980, suppl. 1982).

 
〔古文書学・書誌学専門雑誌〕
Scriptorium.

Scritta e civiltà.